Tiền kỹ thuật số đang dần trở nên phổ biến và có tầm ảnh hướng tới đời sống con người. Bằng chứng là ngày này người ta không còn gọi CryptoCurrentcy là tiền ảo nữa mà thay vào đó là cái tên đúng với bản chất của nó là tiền mã hóa, tiền kỹ thuật số. Ngân hành Trung ương các nước cũng không thể làm ngơ trước sự phát triển này, nhiều quốc gia đã bắt đầu phát triển đồng CBDC của mình. Vậy CBDC là gì? Cùng tìm hiểu trong bài viết.
Với những ưu điểm mạnh mẽ về tốc độ giao dịch cũng như chi phí chuyển tiền thấp qua mạng lưới Blockchain, tiền mã hóa đã được nhiều người dự báo là xu thế thanh toán trong tương lai. Có lẽ rất sớm đây thôi, một đồng tiền CBDC (tiền kỹ thuật số do Ngân hàng Trung ương phát hành) sẽ được lưu hành và sử dụng rộng rãi.
CBDC là gì?
CBDC và viết tắt của cụm từ Central Bank Digital Currency, đây là loại tiền kỹ thuật số do Ngân hàng Trung ương của các quốc gia phát hành, đặt dưới sự kiểm soát, quản lý và đảm bảo bởi Ngân hàng Trung ương.
Mỗi quốc gia sẽ áp dụng triển khai CBDC trên công nghệ khác nhau. Nhưng công nghệ phổ biến nhất vẫn chính là công nghệ chuỗi khối (blockchain). CBDC là một loại tiền tệ bổ sung hoạt động song song với tiền tệ được sử dụng hiện tại.
CBDC được dự định là có thể trao đổi 1: 1 với các loại tiền tiền khác (như tiền giấy, coin và tiền gửi tại ngân hàng). Trong tương lai, bên cạnh phát hành tiền giấy truyền thống thì Ngân hành Trung ương các nước có thể phát hành thêm đồng CBDC.
CBDC được dự định là có thể trao đổi 1: 1 với các hình thức tiền khác (như tiền giấy, coin và tiền gửi tại ngân hàng). Chúng có thể được phát hành dưới hình thức thay thế có thể đổi thành tiền tệ fiat được giữ bởi một ngân hàng trung ương và phải trả theo yêu cầu cho chủ sở hữu
Đặc điểm của CBDC
Công nghệ sổ cái phân tán (DLT)
Là công nghệ mà Bitcoin đang hoạt động trên, ở đó mọi người đều có quyền ngang hàng với nhau, được phép giao dịch trao đổi mà không thể bị kiểm soát bởi bất kỳ thực thể nào.
Tuy nhiên CBDC sẽ có một ít khác biệt, CBDC sẽ được lưu trữ bởi các ngân hàng trong một sổ cái liên kết với những ngân hàng hoặc tổ chức khác và được quản lý cấp cao nhất bởi ngân hàng trung ương của đất nước. Và thực thể trung tâm có thể kiểm soát ai có thể làm gì với CBDC. Ví dụ như người A có thể truy cập và xem các giao dịch trên sổ cái, còn người B có thể đọc và cả sửa đổi.
Điều này có chút khác biệt so với các đồng tiền số hiện tại như Bitcoin, Ethereum,… khi mọi người đều có quyền truy cập như nhau. Còn đối với CBDC, một số quyền quản lý đặc biệt sẽ nằm trong các ngân hàng lớn và đặc biệt là Ngân hàng Trung ương.
Quyền tập trung
Khác với Bitcoin có nguồn cung giới hạn và không thể bị thay đổi. Còn đối với đồng tiền pháp định của mỗi quốc gia thì sẽ được phát hành và cân đối dòng tiền hợp lý.
CBDC của mỗi đất nước đều phải có các ngân hàng trung ương kiểm soát, thực hiện các chức năng điều chỉnh nguồn cung của tiền để kích thích nền kinh tế trong thời kỳ khó khăn, thiết lập lãi suất và còn được sử dụng để thực hiện nhiều vai trò khác.
Chi phí thấp và hiệu quả
Đây chính là điểm nổi bật nhất của CBDC khi vận dụng công nghệ vào hệ thống giúp các tổ chức tài chính được kết nối nhiều hơn, tạo ra các kênh chuyển tiền với chi phí thấp hơn và tốc độ gần như ngay tức khắc.
Theo dõi thanh khoản
Với công nghệ DLT thì các giao dịch sẽ được ghi nhận đầy đủ, cập nhật nhanh chóng đến hệ thống tài chính và tiến hành lưu trữ cẩn thận. Điều này sẽ giúp nhà nước có thể kiểm soát tốt hơn về dòng tiền lưu hành trong quốc già và ngăn chặn các hoạt động rửa tiền của tổ chức tội phạm.
Lợi ích & rủi ro của CBDC
Lợi ích
Ưu điểm CBDCGiao dịch nhanh chóng với chi phí thấp: Áp dụng công nghệ Blockchain cũng giúp cắt giảm rất nhiều thời gian và nguồn lực xử lý giao dịch, tiết kiệm chi phí cho giới doanh nghiệp. Ngoài ra, mọi thông tin giao dịch được lưu trữ trên DLT giúp Ngân hàng Trung ương kiểm soát nguồn tiền lưu thông tốt hơn, định danh tài sản, phòng chống tham nhũng.
Thúc đẩy kinh tế phát tiển: Cốt lõi của nền kinh tế đó chính là sự luân chuyển hàng hóa và dòng tiền. Việc số hóa trong thanh toán và giao dịch giúp con người chi tiêu dễ dàng hơn, kích thích tiêu dùng và sản xuất, tạo động lực mạnh mẽ giúp nền kinh tế tăng trường hiệu quả.
Kiểm soát tiền tệ hiệu quả: Các yếu tố này sẽ giúp chính phủ các nước gia tăng ảnh hưởng của mình lên việc điều hành các chính sách tiền tệ, giảm sự phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài. Dẫn chứng rõ nét nhất chính là Iran và Venezuela, hai quốc gia đang chịu cấm vận hà khắc từ liên minh do Mỹ dẫn đầu, cũng đang là hai trong số các nước đã phát hành CBDC đầu tiên trên thế giới.
Tăng vốn hóa cho thị trường: Hiện nay khi CBDC vẫn chưa được phổ biến, một lượng tiền mặt hiện tại đang không được lưu thông để tạo ra thặng dư, tệ hơn còn bị mất giá. Chính vì thế khi CBDC được sử dụng rộng rãi, các tài sản tiền gửi có thể được sử dụng làm vốn tín dụng cho ngân hàng, phục vụ tiêu dùng và sản xuất
Rủi ro
Với mỗi lợi ích kể trên chúng ta đều có những rủi ro tương ứng, khi mà việc vận hành và quản lý trở nên kém hiệu quả.
Bảo mật thông tin: khi mọi người dân đã định danh mình trên tài sản, tiền của họ. Với sự phát triển của giới tội phạm công nghệ cao, các chính phủ giờ đây phải thực sự đề cao yếu tố bảo mật của CBDC. Ngoài ra, sự ổn định của nền kinh tế với CBDC cũng sẽ phụ thuộc vào khả năng quản lý và đảm bảo của lực lượng an ninh mạng của mỗi quốc gia.
Khả năng lạm phát: Việc dễ dàng quản lý và điều hành giúp cho Ngân hành Trung ương có thể tác động nhanh chóng đến quá trình lưu hành dòng tiền trên cả nước. Tuy nhiên, điều này cũng kèm theo rủi ro nếu khả năng quản lý nguồn cung tiền không được tốt, phân tích và dự đoán sai hành vi tiêu dùng thì dễ gây nên tình trạng lạm phát cao.
Độ tin cậy: Rủi ro cuối cùng đến từ việc các quốc gia thất bại trong việc củng cố niềm tin của người dân vào đồng tiền điện tử do NHTW phát hành. Liệu người dân có dễ dàng chuyển sang lưu trữ và sử dụng CBCD trong khi từ trước đến nay đã duy trì thói quen sử dụng tiền giấy truyền thống. Đòi hỏi chính phủ phải có những bước đi bài bản và kế hoạch truyền thống hiệu quả.
Những quốc gia đang thử nghiệm CBDC
Hoa Kỳ
Ngày 05/01/2020: Mỹ vừa cho phép các ngân hàng nước này phát hành và xử lý thanh thoán qua stablecoin. Đây là một nước cờ rất cao tay khi hệ thống mạng lưới tài chính của các ngân hàng tư nhân Mỹ đang là bá chủ, vượt xa sự ảnh hưởng của NHTW hay các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc. Sức mạnh cộng hưởng từ hệ thống này có thể sẽ giúp cường quốc số một thế giới bắt kịp đối thủ của mình.
Trung Quốc
Đồng Nhân dân Tệ kỹ thuật số đã được thử nghiệm trên nhiều tỉnh thành tại Trung Quốc với tổng giá trị giao dịch đạt khoảng 300 triệu USD. Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, ông Dị Cương cho biết việc tiếp cận các dịch vụ tài chính trong bối cảnh dịch bệnh hay tại những nơi hẻo lánh cùng vấn đề an ninh thông tin người dùng là những thách thức lớn.
Tuy nhiên theo giới chuyên môn, dù còn đang trong giai đoạn thử nghiệm nhưng Trung Quốc đang đi trước phương Tây một bước khi đã xem xét đến khả năng tạo lập khung quy định toàn cầu cho tiền tệ kỹ thuật số, như tầm nhìn của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Liên minh Châu Âu
Pháp, Đức, Thụy Điển đang đóng góp tích cực cho việc phát triển đồng Euro kỹ thuật số. Hàng loạt các buổi workshop và tọa đàm quy tụ nhiều quan chức ngân hàng Trung Ương cùng giới doanh nghiệp lớn hàng đầu cùng tham gia. N
gân hàng Trung ương Pháp đã cập nhật về các thử nghiệm của họ với đồng Euro kỹ thuật số., với đánh giá về CBDC khá tốt, từ chuyển tiền xuyên biên giới đến khả năng tiếp cận của người dân với giải pháp tài chính và chính sách từ chính phủ cũng tốt hơn.
NHTW Châu Âu ECB, đứng đầu là Chủ tịch Christine Liagarde luôn có những bình luận tích cực về khả năng ra mắt đồng Euro kỹ thuật số trong tương lai gần.
Hàn Quốc sẽ thử nghiệm CBDC cho tới hết năm 2021, dù trước đó, ngân hàng TW Hàn Quốc (BoK) có những động thái nghi ngại khả năng này hồi đầu năm nay.
Ngân hàng TW Úc đã bắt tay với Concensys cùng nhiều ngân hàng đầu ngành để nghiên cứu phát triển dự án CBDC cho nước họ, theo thông báo hồi đầu tháng 11 này.
Ngân hàng TW Anh cũng đã công nhận sự cần thiết của CBDC đối với nền kinh tế và đang tiếp tục phát triển, theo bài luận xuất bản hồi tháng Ba.
Lời kết
Trên đây là bài viết giải thích khải niệm CBDC là gì? Những ưu điểm của đồng tiền kỹ thuật số do Ngân hàng Trung ương phát hành. Công nghệ Blockchain đang dần len lỏi vào từng lĩnh vực đời sống, tiêu biểu nhất là lĩnh vực tài chính với khả năng giao dịch nhanh chóng, chi phí giao dịch thấp.
Rất nhiều quốc gia đang thử nghiệm CBDC, và câu hỏi mà nhiều người quan tâm lúc này là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tiến hành nghiên cứu và thử nghiệm loại tiền kỹ thuật số này hay không? Mình nghĩ rằng chỉ là sớm hay muộn mà thôi.
